(Άγιος Μάρκος ο Ασκητής - από τη Φιλοκαλία των Ιερών Νηπτικών)
1. Επειδή πολλές φορές θελήσατε
να μάθετε πώς ο νόμος είναι πνευματικός(Ρωμ. 7, 14) κατά τον Απόστολο, και τι
πρέπει να γνωρίζουν και να κάνουν εκείνοι που θέλουν να τον φυλάξουν,
πάνω σ αυτό το ζήτημα θα σας πω κατά τη δύναμή μου.
Σχόλιο: Ο άγιος Μάρκος μάς εισάγει στο έργο του εξηγώντας ότι ο πνευματικός νόμος, όπως τον περιγράφει ο Απόστολος Παύλος, δεν είναι εξωτερικός κανόνας αλλά εσωτερική, χαρισματική ζωή εν Αγίω Πνεύματι. Ο σκοπός του είναι να βοηθήσει εκείνους που θέλουν να φυλάξουν αυτόν τον νόμο, δηλαδή να ζήσουν κατά Θεόν, και το κάνει με πνεύμα ταπεινότητας, δηλώνοντας ότι μιλά «κατά τη δύναμή του». Ο πνευματικός νόμος είναι καρδιακή γνώση του θελήματος του Θεού και δεν προσεγγίζεται εγκεφαλικά, αλλά εμπειρικά, με καρδιά που ζητά τον Θεό.
*** *** *** *** *** ***
2. Πρώτα-πρώτα γνωρίζομε ότι ο
Θεός είναι αρχή κάθε καλού και μεσότητα και τέλος. Το καλό δεν είναι
δυνατό να πράττεται ή να πιστεύεται, παρά μόνο με την ένωση με τον Ιησού
Χριστό και με την έμπνευση του Αγίου Πνεύματος.
Σχόλιο: Ο Θεός είναι η μόνη πηγή κάθε αγαθού· τίποτα πραγματικά καλό δεν μπορεί να γίνει χωρίς την ένωση με τον Ιησού Χριστό και τη ζωοποιό χάρη του Αγίου Πνεύματος. Το καλό δεν είναι κάτι ουδέτερο ή ηθικά αυτόνομο, αλλά καρπός της θείας ζωής. Ο άγιος Μάρκος από το δεύτερο κιόλας κεφάλαιο μας ξεκαθαρίζει ότι η πνευματική ζωή πρέπει να είναι εντελώς εξαρτημένη από τον Θεό και όχι αποτέλεσμα μόνο της ανθρώπινης θέλησης· είναι καρπός της χάριτος και της κοινωνίας του ανθρώπου με την Αγία Τριάδα.
*** *** *** *** *** ***
3. Κάθε αγαθό, κατ΄ οικονομίαν έχει χαριστεί στους ανθρώπους. Κι εκείνος που πιστεύει έτσι δεν θα το χάσει ποτέ.
Σχόλιο: Κάθε καλό που απολαμβάνει ο άνθρωπος είναι δωρεά που δίδεται «κατ’ οικονομίαν» από τον Θεό· δηλαδή όχι επειδή το αξίζει, αλλά επειδή ο Θεός συγκαταβαίνει από αγάπη και φιλανθρωπία. Εκείνος που πιστεύει ότι τα αγαθά είναι δώρα και όχι δικά του κατορθώματα, δεν θα τα χάσει ποτέ, γιατί ζει με ταπείνωση και ευχαριστία. Η αναγνώριση της θείας δωρεάς συντηρεί τη Χάρη, ενώ η ιδιοποίηση των χαρισμάτων οδηγεί στην απώλεια τους.
*** *** *** *** *** ***
4. Η βέβαιη πίστη είναι ένας πύργος. Ο Χριστός γίνεται τα πάντα στον πιστεύοντα.
Σχόλιο: Η πίστη, όταν είναι βεβαία και ακλόνητη, γίνεται πύργος προστασίας για την ψυχή· είναι καταφύγιο, ασφάλεια και θεμέλιο. Στον πιστό άνθρωπο, ο Χριστός γίνεται «τα πάντα»: οδηγός, φως, δύναμη, ειρήνη και σωτηρία. Αυτή η σχέση εμπιστοσύνης και ολοκληρωτικής εξάρτησης από τον Θεό είναι ο αληθινός δρόμος της πνευματικής ζωής, και θεραπεύει τη φιλαυτία, γιατί στη θέση της αυτάρκειας τοποθετεί την ένωση με τον Ζώντα Θεό.
*** *** *** *** *** ***
5. Σε κάθε προσπάθειά σου, βάλε
αρχή τον Θεό που είναι η αρχή κάθε αγαθού, για να γίνει κατά Θεόν εκείνο
που αποφάσισες να κάνεις.
Σχόλιο: Ο άγιος Μάρκος τονίζει ότι κάθε έργο πρέπει να ξεκινά με επίγνωση ότι ο Θεός είναι η αρχή κάθε αγαθού. Όταν λοιπόν η κάθε ενέργειά μας ξεκινά με την επίκληση του Θεού, τότε η πράξη μας καθαγιάζεται και γίνεται καρπός της Χάριτός Του. Αντίθετα, κάθε έργο που ξεκινά χωρίς τον Θεό είναι πολύ εύκολο να οδηγηθεί σε πλάνη και αδιέξοδο, διότι στερείται σταθερού θεμελίου.
*** *** *** *** *** ***
6. Όποιος έχει ταπεινοφροσύνη
και εργασία πνευματική, όσα διαβάζει στις θείες Γραφές, όλα θα τα
εννοήσει για τον εαυτό του και όχι για άλλον.
Σχόλιο: Η σωστή κατανόηση των Γραφών απαιτεί ταπεινοφροσύνη και πνευματική εργασία. Όποιος έχει τέτοιο φρόνημα, βλέπει τα λόγια του Θεού ως κλήση για προσωπική μετάνοια και όχι ως κριτική προς άλλους. Έτσι, η Αγία Γραφή γίνεται για αυτόν καθρέπτης καθαρής αυτογνωσίας και εργαλείο μετανοίας και εσωτερικής αλλαγής.
*** *** *** *** *** ***
7. Να παρακαλείς το Θεό να
ανοίξει τα μάτια της ψυχής σου, για να δεις την ωφέλεια της προσευχής
και της μελέτης εκείνης που εφαρμόζεται στην πράξη.
Σχόλιο: Η προσευχή και η μελέτη της Γραφής βρίσκουν το πραγματικό νόημά τους όταν συνοδεύονται από πνευματικό φωτισμό. Ο άγιος Μάρκος μας καλεί να παρακαλούμε τον Θεό να ανοίξει τα μάτια της ψυχής μας, ώστε να δούμε και να γευθούμε την ωφέλεια που έχουν αυτές οι πράξεις όταν γίνονται με ταπείνωση και καρδιακό δόσιμο και πόθο. Η πνευματική κατανόηση είναι δώρο της Χάριτος και όχι απλό αποτέλεσμα της ανθρώπινης προσπάθειας.
*** *** *** *** *** ***
8. Εκείνος που έχει κάποιο
πνευματικό χάρισμα και συμπαθεί εκείνους που δεν έχουν, με τη συμπάθεια
φυλάγει το χάρισμα. Ο αλαζόνας και υπερήφανος θα το χάσει από τους
αλαζονικούς λογισμούς του.
Σχόλιο: Ο άγιος Μάρκος διδάσκει ότι το πνευματικό χάρισμα διατηρείται μόνο με ταπείνωση και αγάπη. Όποιος συμπονά εκείνους που δεν έχουν το χάρισμα, δείχνει ότι αναγνωρίζει τη δωρεά ως θεία και την φυλάσσει σωστά. Αντίθετα, ο αλλαζόνας νομίζει ότι έχει δικαίωμα στο χάρισμα· ότι του ανήκει. Έτσι, παύει να ευχαριστεί και να προσέχει, παύει να αγαπά και να συγκαταβαίνει· και τότε χάνει το χάρισμα, είτε επειδή του αφαιρείται από τον Θεό, είτε επειδή μένει ανενεργή μέσα του η χάρις και έτσι οδηγείται στη πτώση.
*** *** *** *** *** ***
9. Το στόμα του ταπεινόφρονα
λέει την αλήθεια. Εκείνος που αντιλέγει στην αλήθεια είναι όμοιος με τον
υπηρέτη εκείνον που ράπισε τον Κύριο στο πρόσωπο (Ιω. 18, 22).
Σχόλιο: Ο λόγος του ταπεινού ανθρώπου εκφράζει την αλήθεια, γιατί πηγάζει από καρδιά καθαρή και ειρηνική. Αντίθετα, εκείνος που αντιλέγει στην αλήθεια, μοιάζει με τον υπηρέτη που ράπισε τον Χριστό, γιατί απορρίπτει όχι απλώς έναν λόγο, αλλά το ίδιο το Πρόσωπο της Αλήθειας. Η υπερηφάνεια τυφλώνει τον νου και τον καθιστά εμπαθή· ο υπερήφανος δεν αντέχει την αλήθεια, γιατί αυτή του αποκαλύπτει την αδυναμία του, τα πάθη του και καταλαβαίνει ότι έχει την ανάγκη μετανοίας. Μιας διαδικασίας όμως που δεν έχει καμία διάθεση να μπει. Έτσι, αντιδρά με αντίρρηση, ειρωνεία ή και φανερή εχθρότητα. Ο λόγος του, ακόμα κι αν φαίνεται έξυπνος ή δυναμικός, δεν έχει το φως και την απλότητα της χάριτος. Ενώ ο ταπεινός, ακόμα κι όταν ελέγχει, το κάνει με πόνο και αλήθεια· και γι’ αυτό ο λόγος του γίνεται σωτήριος. Η ταπείνωση είναι η απαραίτητη προϋπόθεση για να γίνει ο άνθρωπος φορέας και μάρτυρας της θείας αλήθειας.
*** *** *** *** *** ***
10. Μη γίνεις μαθητής εκείνου που επαινεί τον εαυτό του, για να μη μάθεις υπερηφάνεια αντί ταπείνωση.
Σχόλιο: Ο άγιος Μάρκος προτρέπει να αποφεύγουμε ως διδασκάλους εκείνους που επαινούν τον εαυτό τους, διότι η υπερηφάνεια τους μεταδίδεται και στον μαθητή. Η ταπείνωση διδάσκεται με το παράδειγμα και όχι με τα λόγια· γι’ αυτό είναι κρίσιμο να επιλέγουμε οδηγούς που ζουν την ταπείνωση στην πράξη, ώστε να μαθητεύουμε στο ήθος του Χριστού και όχι σε ψευδή πνευματικότητα.
*** *** *** *** *** ***
11. Μην υψηλοφρονήσεις επειδή εννοείς τις Γραφές, για να μην περιπέσεις στο πνεύμα της βλασφημίας.
Σχόλιο: Η κατανόηση των Γραφών, αν δεν συνοδεύεται από ταπείνωση, μπορεί να γίνει αιτία υπερηφάνειας και να οδηγήσει ακόμη και σε βλασφημία, δηλαδή σε απόρριψη της Χάριτος του Θεού. Ο άγιος Μάρκος μας προειδοποιεί να μη θεωρούμε την ερμηνευτική μας ικανότητα ως προσωπικό κατόρθωμα, αλλά να αποδίδουμε τα πάντα στη Χάρη και να ζούμε τη γνώση των Γραφών ως πρόσκληση σε ταπείνωση και μετάνοια.
*** *** *** *** *** ***
12. Μην προσπαθείς να λύσεις
κάποιο δύσκολο πρόβλημα με φιλονεικία, αλλά με τα μέσα που επιβάλλει ο
πνευματικός νόμος, δηλαδή με την υπομονή, την προσευχή και την απλότητα
της ελπίδας.
Σχόλιο: Ο άγιος Μάρκος μας καλεί να αποφεύγουμε τη φιλονεικία όταν αντιμετωπίζουμε δυσκολίες και να ενεργούμε με τα μέσα του πνευματικού νόμου: την υπομονή, την προσευχή και την απλή, ταπεινή ελπίδα στον Θεό. Αυτά τα μέσα διατηρούν την ειρήνη και επιτρέπουν στη Χάρη να ενεργήσει εκεί όπου η ανθρώπινη προσπάθεια αποτυγχάνει.
*** *** *** *** *** ***
13. Εκείνος που προσεύχεται σωματικά χωρίς να έχει ακόμη γνώση πνευματική, είναι τυφλός που φωνάζει: «Υιέ Δαβίδ ελέησόν με» (Λουκ. 18, 38).
Σχόλιο: Ο άγιος Μάρκος παρομοιάζει την εξωτερική, σωματική προσευχή χωρίς πνευματική γνώση με την κραυγή του τυφλού προς τον Χριστό. Δεν την απορρίπτει, αλλά τη νοηματοδοτεί ως ειλικρινή επίκληση του ελέους του Θεού. Η ταπείνωση και η αναγνώριση της πνευματικής «τυφλότητας» καθιστούν αυτή την προσευχή γνήσια και την οδηγούν προς την αληθινή γνώση, την οποία μόνο ο Χριστός μπορεί να δωρίσει.
*** *** *** *** *** ***
14. Ο άλλοτε τυφλός όταν
θεραπεύτηκε η τύφλωσή του και είδε τον Κύριο, δεν τον αποκάλεσε πλέον
υιό του Δαβίδ, αλλά αφού Τον ομολόγησε «Υιό Θεού» (Ιω. 9, 38), Τον προσκύνησε.
Σχόλιο: Ο άγιος Μάρκος παρουσιάζει την πνευματική πρόοδο του τυφλού, που από την απλή επίκληση του Ιησού ως «Υἱοῦ τοῦ Δαυίδ» έφτασε, μετά τη θεραπεία του, να Τον αναγνωρίσει ως «Υἱὸν Θεοῦ» και να Τον προσκυνήσει. Η μεταβολή στην προσφώνηση του Χριστού από «Υἱὲ Δαυίδ» σε «Υἱὲ Θεοῦ» είναι καθοριστική: δείχνει τη μετάβαση από την προσευχή της ανάγκης στην προσευχή της γνώσης, από την πίστη που ζητά θαύμα στην πίστη που γνωρίζει και λατρεύει τον Θεό. Είναι η πορεία της κάθε ψυχής που προσεύχεται με ταπείνωση: ξεκινά μέσα στο σκοτάδι και την ανάγκη για βοήθεια, και καταλήγει στην αποκάλυψη του Θεού. Τότε ο άνθρωπος δε ζητά απολυτως τίποτα από το Θεό. Του αρκούν όσα του δίνει. Το μόνο που θέλει είναι να Τον προσκυνά και να Τον αγαπά.
*** *** *** *** *** ***
15. Μην υπερηφανευτείς αν χύνεις
δάκρυα στην προσευχή σου. Είναι ο Χριστός που άγγιξε τα μάτια σου και
θεράπευσε την τύφλωση του νου σου.
Σχόλιο: Ο άγιος Μάρκος προτρέπει τον άνθρωπο να μη νιώσει υπερηφάνεια όταν του δοθεί το χάρισμα των δακρύων στην προσευχή, γιατί αυτό είναι έργο του Χριστού, που άγγιξε τα μάτια της ψυχής του και θεράπευσε τον σκοτισμένο νου του. Τα δάκρυα είναι θεία επίσκεψη και όχι προσωπικό κατόρθωμα· γι’ αυτό πρέπει να συνοδεύονται από ταπείνωση και ευχαριστία, ώστε η Χάρις να παραμείνει.
Σχόλιο (για τα "δάκρυα"): Η προσευχή με δάκρυα είναι υψηλή πνευματική εμπειρία και δωρεά· είναι σημείο ότι ο Θεός επισκέφθηκε τον άνθρωπο και τον άγγιξε βαθιά, όπως ο Χριστός άγγιξε τα μάτια του τυφλού και του έδωσε φως. Ο άγιος τονίζει ότι δεν είναι δικό μας κατόρθωμα αυτό το δώρο· δεν είναι αποτέλεσμα ασκητικής προσπάθειας ή επιτυχημένης τεχνικής, αλλά σημάδι της θείας φιλανθρωπίας, που θεραπεύει την «τύφλωση του νου», δηλαδή την εσωτερική αδυναμία μας να γνωρίσουμε και να αγαπήσουμε αληθινά τον Θεό.
*** *** *** *** *** ***
16. Εκείνος που μιμήθηκε τον
τυφλό και έβγαλε το ρούχο του και πλησίασε τον Κύριο(Μαρκ. 10, 50), έγινε ακόλουθός
Του και κήρυκας των τελειοτέρων δογμάτων.
Σχόλιο: Ο άγιος Μάρκος παραπέμπει εδώ στο θαύμα της θεραπείας του τυφλού Βαρτιμαίου, όπως καταγράφεται στο κατά Μάρκον Ευαγγέλιο (Μκ. 10,50), ο οποίος, όταν ο Χριστός τον κάλεσε, «ἀπορρίψας τὸ ἱμάτιον αὐτοῦ» έτρεξε προς Αυτόν. Το «ἱμάτιον» του τυφλού δεν είναι απλώς ένα κομμάτι ρούχο· έχει βαθιά συμβολική σημασία: αντιπροσωπεύει την παλαιά ζωή και τις προσκολλήσεις του ανθρώπου στο «εγώ» του και στον κόσμο. Ο άγιος Μάρκος διδάσκει ότι μόνο όποιος απορρίψει αυτό το «ένδυμα» της φιλαυτίας και όλων των παθών που την ακολουθούν, μπορεί να πλησιάσει πραγματικά τον Χριστό.
Αυτή η απόφαση για κάθαρση από τα πάθη είναι πράξη ταπείνωσης, εμπιστοσύνης και αυταπάρνησης. Δεν είναι απλή άρνηση πραγμάτων, αλλά υπαρξιακή κίνηση ελευθερίας: εγκατάλειψη κάθε στήριξης στον εαυτό, ώστε να στηριχθεί κανείς ολοκληρωτικά στον Θεό. Ο Βαρτιμαίος δεν κρατάει τίποτε δικό του όταν σηκώνεται για να πλησιάσει τον Ιησού· και αυτή η κίνηση τον καθιστά ικανό να λάβει το φως του, αλλά και να γίνει μαθητής Του. Δεν είναι πια απλώς ένας θεραπευμένος· είναι ακόλουθος του Χριστού και «κήρυκας των τελειοτέρων δογμάτων», δηλαδή άνθρωπος που γνώρισε βαθιά την αλήθεια και την μαρτυρεί με λόγο και με ζωή.
Ο άγιος Μάρκος μας διδάσκει ότι η θεογνωσία δεν είναι μόνο εμπειρία χάριτος αλλά και καρπός υπακοής και αποβολής κάθε βάρους που εμποδίζει την ελευθερία μας να ακολουθήσουμε τον Χριστό. Όποιος είναι πρόθυμος να «βγάλει το ένδυμά του» – να αφήσει τη δικαίωσή του, την αυτάρκειά του, τα πνευματικά του στηρίγματα – εκείνος γίνεται ικανός να μαθητεύσει στα «τελειότερα δόγματα», δηλαδή να μυηθεί στα μυστήρια του Θεού, όχι ως διανοητικά σχήματα, αλλά ως βίωμα της αγάπης και του φωτός.
*** *** *** *** *** ***
17. Η κακία, όταν την μελετά
κανείς με την σκέψη του, αποθρασύνει την καρδιά. Εκείνος που σκοτώνει
την κακία με την εγκράτεια και την ελπίδα, δίνει στην καρδιά του
συντριβή.
Σχόλιο: Ο άγιος Μάρκος προειδοποιεί ότι η κακία, όταν γίνεται αντικείμενο συνεχούς νοερής ενασχόλησης, δυναμώνει και σκλαβώνει τη καρδιά. Αντίθετα, όταν ο άνθρωπος τη πολεμά με εγκράτεια και ελπίδα στον Θεό, οδηγείται στη συντριβή της καρδιάς – σε εκείνη την ιερή ταπείνωση που καθιστά τον άνθρωπο δεκτικό στη Χάρη και τον ελευθερώνει από τα πάθη.
Σχόλιο (για τη "συντριβή της καρδίας"): Συντριβή της καρδίας δεν είναι ψυχική κατάθλιψη ή απελπισία, αλλά εκείνη η ιερή κατάνυξη που συνοδεύει την αίσθηση της αμαρτωλότητας και της εξάρτησης από το Θεό (Η "εξάρτηση"δεν πρέπει να νοείται με αρνητική έννοια. Εξάρτηση είναι η γνώση της οντολογικής, υπαρξιακής σχέσης που υπάρχει ανάμεσα στον άνθρωπο και το Θεό, αφού από τον Θεό δημιουργήθηκε και προς τον Θεό κατευθύνεται) . Η συντριβή είναι το άνοιγμα της καρδιάς στη Χάρη· είναι η κατάσταση εκείνη όπου η καρδιά δακρύζει, όχι από φόβο, αλλά από συγκίνηση και αγάπη για τον Θεό που συγχωρεί και θεραπεύει.
*** *** *** *** *** ***
18. Υπάρχει συντριβή καρδιάς
ήρεμη και ωφέλιμη που φέρνει κατάνυξη σ' αυτή. Και υπάρχει και άλλη
συντριβή ανώμαλη και επιβλαβής, που πληγώνει την καρδιά.
Σχόλιο: Ο άγιος Μάρκος στη συνέχεια κάνει διάκριση ανάμεσα στην θεάρεστη συντριβή, που φέρνει ειρήνη και κατάνυξη στην καρδιά, και στην ανώμαλη, παθολογική συντριβή, που προέρχεται από υπερηφάνεια ή απόγνωση και τραυματίζει την ψυχή. Η αληθινή συντριβή είναι έργο της Χάριτος και οδηγεί στη μετάνοια και την αγάπη του Θεού, ενώ η ψευδής είναι εμπαθής και καταστροφική, διότι απομακρύνει τον άνθρωπο από τον Θεό και τον χωρίζει από την ελπίδα και τη θεραπεία της ψυχής.
*** *** *** *** *** ***
19. Αγρυπνία και προσευχή και
υπομονή των θλιβερών, φέρουν συντριβή ασφαλή και ωφέλιμη στην καρδιά,
αρκεί να μην διαλύσομε την ισορροπία των τριών αυτών με την πλεονεξία.
Εκείνος που υπομένει σ' αυτά, θα λάβει βοήθεια και στα άλλα. Εκείνος
όμως που τα αμελεί και διασκορπίζεται εδώ κι εκεί, θα νιώσει ανυπόφορη
οδύνη κατά την ώρα του θανάτου.
Σχόλιο (λίγο πιο εκτεταμένο): Ο άγιος Μάρκος περιγράφει τρεις μεγάλες αρετές που συνεργούν για να γεννηθεί μέσα στον άνθρωπο η ασφαλής και ωφέλιμη συντριβή της καρδιάς: η αγρυπνία, η προσευχή και η υπομονή των θλιβερών. Αυτές οι τρεις πνευματικές πράξεις, όταν συνυπάρχουν με ισορροπία και ταπείνωση, καθαρίζουν την καρδιά, μαλακώνουν τη σκληρότητα του νου και οδηγούν τον άνθρωπο σε αληθινή κατάνυξη, δηλαδή σε επίγνωση της αμαρτωλότητάς του ενώπιον του Θεού και σε αγάπη γι’ Αυτόν.
Η αγρυπνία δεν είναι μόνο η σωματική εγρήγορση, αλλά η πνευματική ετοιμότητα: η ζωή του ανθρώπου που έχει στραμμένο τον νου του στον Θεό και είναι εσωτερικά «ξυπνητός» απέναντι στα πνευματικά νοήματα. Η προσευχή είναι η ζωτική αναπνοή της ψυχής, η συνεχής επίκληση της Χάριτος και η ένωση του νου με τον Θεό. Η υπομονή των θλιβερών είναι η αποδοχή των δοκιμασιών με εμπιστοσύνη στην πρόνοια του Θεού· είναι η πίστη ότι τα πάντα παιδαγωγούν και σώζουν.
Αλλά ο άγιος επισημαίνει με διάκριση έναν πνευματικό κίνδυνο: αν διασαλευθεί η ισορροπία αυτών των αρετών από την πλεονεξία, τότε όλα καταρρέουν. Η πλεονεξία εδώ δεν περιορίζεται στην επιθυμία για χρήματα ή υλικά αγαθά· είναι γενικότερα η πνευματική απληστία, η εσωτερική αναζήτηση για κάτι παραπάνω που δεν είναι ο Θεός: είτε αυτό λέγεται δόξα, είτε ασφάλεια, είτε ηδονή, είτε ακόμα και χαρίσματα ή για κάτι που ο Θεός κρίνει ότι δεν είσαι έτοιμος ακόμα για να το λάβεις. Η πλεονεξία εισάγει τον νου σε διασκορπισμό, τον ξεριζώνει από τη σιωπή και την ταπείνωση, και καθιστά μάταιη τη συντριβή.
Ο άγιος προχωρά ακόμη βαθύτερα: όποιος παραμένει πιστός στην αγρυπνία, την προσευχή και την υπομονή, θα λάβει βοήθεια και στα υπόλοιπα της πνευματικής ζωής· διότι η Χάρις στηρίζει και συμπληρώνει ό,τι ο άνθρωπος δεν μπορεί. Όμως εκείνος που αμελεί αυτές τις θεμελιώδεις αρετές και «διασκορπίζεται εδώ κι εκεί» – δηλαδή ζει επιφανειακά, με αμέλεια και εξωτερική ζωή – θα βρεθεί απροετοίμαστος κατά την ώρα του θανάτου· και τότε η ψυχή του θα αισθανθεί ανυπόφορη οδύνη, όχι επειδή ο Θεός είναι σκληρός, αλλά επειδή η ψυχή του δεν έχει μάθει να ζει σε κοινωνία με το Θεό.
*** *** *** *** *** ***
20. Η καρδιά που αγαπά τις
ηδονές γίνεται φυλακή και αλυσίδα στην ψυχή κατά την ώρα του θανάτου.
Ενώ η φιλόπονη καρδιά είναι πόρτα ανοιχτή.
Σχόλιο: Ο άγιος Μάρκος διδάσκει ότι η καρδιά που αγαπά τις ηδονές και τις απολαύσεις γίνεται φυλακή και εμπόδιο για την ψυχή κατά τον θάνατο, ενώ η καρδιά που αγαπά τον κόπο και την εγκράτεια είναι ελεύθερη και ανοιχτή. Η στάση της καρδιάς μας απέναντι στη ζωή καθορίζει και την ετοιμότητά μας να περάσουμε προς την αιωνιότητα με ειρήνη και ελπίδα.
(Η ανάρτηση θα ανανεώνεται καθημερινά μέχρι την ολοκλήρωσή της)
Στηρίξτε το κανάλι μας στο YOUTUBE
ΠΥΛΗ ΟΥΡΑΝΟΥ
